TARİHTE BÜYÜK SALGINLAR
📌 İlk veba salgını olarak kabul edilen, Filistin’deki Betsemeş salgını 50 bin kişinin ölümüne sebep olmuştur.
📌 En korkunç veba salgını 1346-1353 yılları arasında meydana gelmiştir. Çin kaynaklı bu salgının bütün Asya kıtasını kaplamasıyla 25 milyon insan ölmüştür. Öyle ki, İpek Yolu boyunca dolaşan ve Kırım’dan bütün Avrupa’ya yayılan ‘Kara ölüm’, 75 milyonluk nüfusunun üç-e biri yok olan Avrupa’nın yapısını değiştirmiştir.
📌 Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde Anadolu’nun çeşitli yerlerinde veba salgınları olmuştur. 1429’da Bursa’da meydana gelen salgında çok sayıda inşanla birlikte şehrin önemli şahsiyetleri, Emir Muhammed Buharî, Mevânâ Şemseddin Fenârî ve Hacı İvaz Paşa da hayatlarını kaybetmişlerdir.
📌 “Beter bir felaket şu veba!” dedirtecek olan bu hasalıktan, 1750 yılında İstanbul’da günde bin, bin iki yüz kişi ölmüştür. 1762’de de Diyarbakır’da 50 bin kişi yine vebadan hayatını kaybetmiştir.
📌 1830-1831 tarihlerinde ilk kolera salgınında İstanbul’da 5-6 bin kişi can vermişti.
📌 9 Eylül 1847’de Trabzon’da ortaya çıkan salgın, alınan bütün karantina önlemlerine rağmen İstanbul’da görülmüş, daha sonlaları ise Karadeniz sahili ve bütün İstanbul’u kuşatmış, oradan Rumeli’ye, Balkanlar’a ve Anadolu’ya yayılmıştır. Ortaya çıkmasıyla kısa sürede dünyaya yayılan kolera, 1910 yılında neredeyse Osmanlı topraklarının tamamında görülmüş, 5688 hasta vakası ve 5377 ölüm gerçekleşmiştir.
📌1489’da Granada’da İspanya Kralı Ferdinand’ın ordusunda 17 bin asker tifüsten ölmüştür. Çok enteresandır ki savaşta ölen askerlerin sayısı sadece ve sadece 4 bindir.
📌 1528 yılında Fransızlar, Napoli’yi kuşattıklarında tifüs salgını çıkmış ve 30 bin asker tifüsten telef olmuştur. Temizliğe son derece dikkat edilen Osmanlı ordusunda ise, son dönem hariç, bu tür salgınlara rastlamak hemen hemen mümkün değildir.
📌 Çiçek hastalığı Çin’den Japonya’ya ve Kuzey Afrika’ya, oradan da ülkelerine dönen Haçlı orduları ile Avrupa’ya yayılmıştı. Hastalık, Amerika’da milyonlarca yerlinin ölümüne neden olmuştu. Avrupa’ya yerleşen hastalık 60 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştu.
📌1719-1723 tarihlerinde Avrupa’da çok şiddetli çiçek hastalığı hüküm sürmüştür. 18. yüzyılda 60 milyon kişi çiçek salgınlarından ölmüştür.
📌 Çok eski tarihlerde, M.Ö. 415 senesinde, Sicilya’daki Yunan ordusunda görülen bir grip salgını kayıtlara geçmiştir. Bundan sonra her yüzyılda 2-3 inftuenza (grip) salgını dünyayı sarmış ve milyonlarca insanı öldürmüştür.
📌 Bir başka grip salgını da 1889-1890 yıllarında Rusya’da ortaya çıkmıştır. “Rus Gribi” olarak adlandırılan hastalık, kıta sürede Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’ya yayılmış, 1 milyondan fazla insanın ölmesine sebep olmuştur.
📌 Çin’de, 1917 yılının son aylarında başlayan grip, Çin’i aşarak Japonya’ya gelmiş, sonra Güney ve Güney Doğu’ya yönelerek Hindistan, Türkiye ve Yakın Doğu’ya ulaşmıştır. Sibirya’dan başlayan diğer bir kol ise Rusya’ya ve Baltık sahillerinden de ticaret gemileriyle Amerika’ya sıçramıştır.
📌 Dünya talihinde bilinen en büyük salgın olan ve İspanyol gribi (Influenza A H1N1) diye adlandırılan bu salgında 20 milyon kilinin öldüğü tahmin edilmektedir. Dünyayı silip süpüren hastalık daha sonraki tarihlerde ise Asya’da 70 bin (1957), Hong Kong’da 700 bin (1968), İngiltere’de 30 bin ki linin ölümüne yol açmıştır.
Kaynak : Yedikıta Tarih ve Kültür Dergisi Özel Sayısı
