Dul avrat otu ( Arctium lappa) nedir? Neye iyi gelir?

 Dul avrat otu ( Arctium lappa) nedir? Neye iyi gelir?

Dul avrat otu sağlığa olan çok sayıdaki faydasıyla bilinen, özellikle sindirim, karaciğer sağlığı ve hormon dengesine olan önemli etkileriyle öne çıkan bir bitkidir. Ayrıca cilt kalitesinin iyileşmesinde, iltihaplanmaların azaltılmasında ve tansiyonun düşürülmesinde etkili olur.

Çiçekli bir iki yıllık olan dul avrat otunun bilimsel adı Arctium lappa‘dır. (1) Bitkinin yaprakları ve kökü sağlığa olan etkileri sebebiyle önemlidir. Dul avrat otu kökleri, kök sebzesi olarak mutfak tüketimine uygundur, kurutulmuş yaprak ve tohumları ise dul avrat otu yağı yapımında kullanılabilir. Günümüzde eczanelerde veya internette bitkinin besin desteği olarak kapsüllerini veya kremlerini bulabilirsiniz. Sağlık amacıyla çayının, yapraklarının, tohum ve köklerinin kullanımı yaygındır.

Dul avrat otunun faydaları nelerdir?

1- Harika Bir Antioksidan Kaynağıdır: 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre dul avrat otu kökü, kuersetin, luteolin ve fenolik asitler gibi farklı türlerde güçlü antioksidanlar içerir. Antioksidanlar vücudu serbest radikal hasarından korur, çeşitli hastalıkların önlenmesine ve tedavisine yardımcı olur. Antioksidan aktivitesi iltihaplanmaların azaltılmasını sağlar. Özellikle osteoartriti (kireçlenme) olan hastalara yardımcı olabilir.

2- Kandan Zehirli Maddeleri Temizler: En yaygın geleneksel kullanımlarından biri kanı temizlemek amacıyla kullanılmasıdır. Son bulgulara göre dul avrat otu kökü kan dolaşımından toksinleri uzaklaştırabilir.

3- Bazı Kanser Türlerini Önler: Sadece kanı temizlemekle kalmaz, belirli kanser türlerini önleyebilir. 2011 yılında yapılan bir araştırmada özellikle pankreas kanserine karşı etkili olmuştur. 2016 tarihli bir başka bilimsel araştırmaya göre ise (2) kanserli hücrelerin büyümesine önemli ölçüde müdahalede bulunabilir.

4- Afrodizyak Olarak Etkili Olabilir: Bir diğer geleneksek kullanımı afrodizyak olarak kullanılmasıdır. Farelerde yapılan deneylerde cinsel fonksiyonları güçlendirmiş ve cinsel aktivitede artışa neden olmuştur. (3) İnsanlar üzerinde daha fazla araştırmaya gerek duyulmaktadır ancak anekdotsal kanıtlar bu bulguyu desteklemektedir.

5- Cilt Hastalıklarının ve Sorunlarının Tedavisinde Etkili Olabilir: Akne, sedef ve egzama durumlarında uzun yıllardır kullanılmaktadır. Antienflamatuar ve antibakteriyel özellikleri bölgesel olarak cilde uygulandığında etkili olur. Bölgesel yanıkların iyileşmesine de yardımcı olur.

6- Tansiyonu Düzenler: Yüksek miktarda potasyum içerir, kardiovasküler sistemin rahatlamasını sağlar, ateroskleroz, kalp krizi ve felç riskini düşürür. (4)

7- Sindirime Yardımcı Olur: İçerdiği lif sindirim sistemi sağlığının artırılmasında etkili olabilir. Kabızlık, şişkinlik, kramp ve ülserlerin önlenmesini sağlayabilir. Özellikle çözünür ve prebiyotik bir lif olan inülin lifi içerir ki; bağırsaklardaki iltihaplanmaların ve zararlı bakterilerin önlenmesini sağlar. (5)

8- Diyabeti Kontrol Eder: Neredeyse bütün lif türleri vücutta insülin ve glukoz dengesinin sağlanmasına yardımcı olur ancak inülin özellikle etkilidir ve diyabetin ve diyabetle ilgili semptomların şiddetinin azaltılmasıyla doğrudan ilgilidir. Hayvanlar üstünde yapılan bir deneyde dul avrat otu özlerinin hipoglisemik etkileri gözlenmiş, diyabeti olan kişilerde lipid profillerinin ve enzim seviyelerinin yönetilmesine yardımcı olduğu belirlenmiştir. (6) Aslında, geleneksel İran tıbbında bu amaçlarla kullanılmaktadır.

9- Karaciğeri Temizler: Bitkiye acı tadını veren kimyasallar safra ve sindirim sıvılarının salgılanmasını uyarır, karaciğerin toksinleri hızlıca temizlemesine ve sistemden uzaklaştırmasına yardım eder. Karaciğerin temel işlevlerinden biri kandan toksinleri uzaklaştırmaktır ve dul avrat otunun içerdiği organik bileşikler ve bileşenler bu fonksiyonun güçlendirilmesini sağlar.

10- Hormon Dengesini Sağlar: Hormon düzensizlikleri yıkıcı ve zor olabilir. Bu sorunların önlenmesi için sağlıklı beslenmek ve gerektiğinde doğru bitkilerden faydalanmak önemlidir. Dul avrat otu estrojen gibi bazı hormonların karaciğerde metabolize edilmesine yardımcı olur. (7) Aşırı estrojen tehlikeli ve hatta ölümcül düzensizliklere yol açabilir.

11- Bağışıklığı Güçlendirir: Yüksek miktarlarda C ve E vitamini içerir, bağışıklığı yüksek düzeyde olumlu etkiler. Bu antioksidan vitaminler hücre ve doku sağlığına iyi gelir, çok sayıda hastalığın önlenmesine yardım eder.

Dul avrat otunun yan etkileri / Zararları

Dul avrat otu kökünün çocuklarda kullanımına ilişkin yeterli araştırma yoktur. Bu yüzden bir doktorun gözetimi dışında asla çocuklara vermeyiniz. Dul avrat otu kullanımının bazı potansiyel riskleri:

Bitkiyi ormandan toplamanız tehlikeli olabilir, dul avrat otuna benzeyen zehirli diğer bitkiler bulunur. Yüksek seviyede zehirli olan güzelavrat otu ile karıştırılabilir, iki bitki genellikle beraber yetişir.Eğer besin takviyesi olarak kullanıyorsanız, yeterli miktarda su tüketmeyi unutmayınız. Diüretik olduğu için su kaybını artırır.Kasımpatı ve papatyalara alerjiniz varsa, dul avrat otu köküne alerjik olabilirsiniz.Hamile kadınlar veya hamile kalmaya çalışan kadınlar dul avrat otu kökü veya besin takviyelerini kullanmamalıdır.