Latince Adı: Claviceps Purpurea.
Bitki: Buğdaygiller ve özellikle çavdarlara musallat olarak bunlarda asalak yaşayan parazit bir mantar olan çavdar mahmuzu, tahılların yetiştirildiği geniş bölgelerde mevcuttur. Yağışlı yıllarda ürün uzun süre tarlada bırakılırsa bunlar başaklar üzerinde gelişir.
Yetiştiği Yerler: Çavdar mahmuzu bilhassa Orta Avrupa’da Rusya ve Galiçya’da yaygın olarak bulunmaktadır.
Tarihçe: Çavdar mahmuzu ilaç olarak ilk defa 1582 yılında Çinliler tarafından doğum sonu kanamaları dindirmek amacıyla kullanılmıştır. 17. yy. sonlarında Camerarius isimli bilgin ilacı tıbba kazandırmıştır.
Kullanılışı: Başaklar üzerinde, 2 - 3 cm uzunluğunda, ay biçiminde kıvrıkça, çok defa 3 köşeli ve çok koyu mor renkte olan çavdar mahmuzu, başaklar gelişmesini tamamladıktan sonra dinlenme zamanında toplanarak sönmüş kireç üzerinde kurutulur. Daha sonra, olduğu gibi, sıkıca kapalı şişelerde, ışık göstermeden saklanır. Toz halinde muhafaza edilemez.
Dahilen kullanmak üzere toz haline getirilip suyla karıştırılır veya kanamaları durdurmak üzere doğrudan yara üzerine toz olarak tatbik edilir.
İçindeki Maddeler: Ergotamin, er-gokristin, Ergokriptin, Ergokormin vs. gibi topluca ergo alkaloidleri denen maddeleri ayrıca liserjik asid, albümin, aminoasitler gibi elemanları içerir. Günümüzde uyuşturucu ve keyif verici olarak sıkça kullanılan LSD liserjik asidden kimyasal yollarla elde edilir.
Tıbbî Etkiler: Etkili madde olan ergo alkaloidleri vücudda ilgili reseptörleri uyararak damarları daraltır, tansiyonu yükseltir ve nabızı yavaşlatır. Bu özellikleri sebebiyle çavdar mahmuzu migrende, düşük tansiyonlularda ve kanama durdurucu olarak kullanılabilir.
Ergo alkaloidlerinin diğer bir etkisi de bronş, barsak ve rahim kaslarını kasmasıdır. Böylece gebelikte büyüyen rahimin büzülüp küçülmesine yardımcı olmak amacıyla doğum sonrasında kullanım alanı bulur. Ayrıca kanama durdurucu özelliği de doğum sonrası fayda sağlar.
Liserjik asidden elde edilen LSD bağımlılık yapan bir uyuşturucudur. Rüyalara, zaman algısının bozulmasına, görme bulanıklığına, muhakeme ve düşünme güçlüğüne bellek bozukluğuna yol açar. Doz biraz fazla kaçırılırsa kişi psikoz denilen ağır ruhi bozukluk haline girer.
Çavdar mahmuzunun yan etkileri beyni uyararak bulantı, kusmaya sebeb olması ve uyutucu etkisidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder