Bitki: Güney ve Orta Avrupa dağlarında, Alplerde, Plrenelerde, Ülkemizde de nadir olarak Bursa-Ulu-dağ’da, Ödemiş Bozdağ’da Ayancık-Zindan dağında bulunur.
Yetiştiği Yerler: Temmuz-Ağustos aylarında sarı renkli çiçekler açan, ortalama 1 metrelik otsu bir bitkidir.
Güzel kokulu ve tatlımsı acı ilginç lezzeti olan bir bitkidir. Avrupa’daki acı bitkilerin en önemlisidir.
Tarihçe: Centiyane miladdan önce İllirya Kralı Gentius'un savaşta aldığı yaraları iyileştirdiğinden beri haricen yara iyi edici olarak kullanılmaktadır. Zaten bitkinin adı da buradan gelmektedir.
Amerika'da Catawba kızılderilileride centiyane köklerini suda kaynatıp elde ettikleri sıvıyı bel ağrıları için kullanıyordu.
Kullanılışı: Gentiana Lutea’nın kökleri diğer türlerin ise topraküstü kısımları kullanılır.
Gentiana lutea’nın kökleri çok yavaş büyüdüğünden 4-5 yıllık bitkilerin kökleri sonbaharda veya kış mevsiminde topraktan çıkarılarak temizlenir. Daha sonra sermek suretiyle kurutulur. Kurutma işlemi önce güneşte sonra gölgede yapılır.
Kuru kökleri ilaç haline getirmek için tozlaştırılır veya suyla kaynatılarak içilir. Diğer türlerin toprak üstü kısımlarında kurutularak aynı şekilde ilaç yapılabilir.
Ortaçağ’da mikrobik hastalıklara karşı ve zehirlenmelerde panzehir olarak bilinmekteydi.
İçindeki Maddeler: Mum, tanen, pektin, gentiopikrin isimli acı glikozid, gentianin alkaloidi, gentian asidi, şahmi yağ, şeker ve gentioamarin ile gentin maddelerini içerir.
Tıbbî Etkiler: Zehirsiz mükemmel bir acı ilaçtır. Acı tadı sayesinde sindirim sistemindeki sinirleri uyararak tük-rük ve mide salgılarını arttırır, iştah açar, hazmı kolaylaştırır.
Ayrıca ateş düşürücü ve kanda alyuvarları arttırıcı etkisi bilinmektedir. İdrar söktürür, kaslarda yorgunluk sebebiyle oluşan kramplara iyi gelir.
Bu etkiler için 50 gr. kök 1 It suda kaynatılarak günde 2 bardak içilir. Ayrıca kökler toz haline getirilerek günde 2 kez 1 gr. olarak da alınabilir.
Derideki yaraların iyileşmesini hızlandırmak için 100 gr. kök 1 It suda kaynatılır ve bu su ile pansuman yapılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder